De enorme waardestijging van de Zwitserse frank heeft grote consequenties voor huishoudens in Midden- en Oost-Europa, vooral in Polen. Hypotheken die zijn afgesloten in Zwitserse franken worden in één klap een stuk duurder, waardoor gezinnen opeens fors meer rente moeten betalen. Een financiële strop voor huizenbezitters dreigt.

Voor Andzelika Saliewicz (34) en haar man leek de beslissing drie jaar geleden eenvoudig: als ze hun bestaande hypotheeklening in zloty’s zouden oversluiten naar een hypotheek in Zwitserse franken, dan zouden ze maandelijks fors minder rente betalen. “De jaarrente van de frankenhypotheek was 2,37 procent, terwijl de rente op onze oude hypotheek boven de 5 procent lag”, zegt ze.

Bovendien leek het een goed instapmoment: de koers van de frank lag toen al rond de 3,70 zloty, en dat was ongekend hoog. “We gingen ervan uit dat de koers stabiel zou blijven of misschien iets zou zakken.” Die gedachte kan sinds vorige week de prullenbak in.

Rentelast op hypotheek in Zwitserse Frank: 25 procent hoger

De beslissing van de Zwitserse Centrale Bank om de koppeling met de euro los te laten heeft de Zwitserse munt enorm doen stijgen, met grote gevolgen voor de Poolse munt. Begin deze maand deed de frank nog ‘slechts’ 3,58 zloty, maar sinds vorige week donderdag is de koers door het dak gegaan: 4,26 zloty afgelopen maandag. “We moeten nu ongeveer 25 procent meer rente per maand betalen”, zegt Saliewicz.

De frankenlening was vooral tussen 2006 en 2008 populair, toen je slechts 2,5 Poolse zloty’s moest betalen voor een Zwitserse frank. Gelokt door de lage rentes en verwachtingen, stabiele reputatie van de munt en mooie praatjes van banken en adviseurs sloten honderdduizenden Polen een langlopende hypotheek af, meestal met een looptijd van rond de dertig jaar.

Voor banken was het evengoed een mooie vondst. Hypothekleningen zijn in Polen nooit populair geweest, en op slechts 10 procent van het onroerend goed staat een hypotheek.

In Polen zijn zo ongeveer 600 duizend hypotheken afgesloten in Zwitserse franken. De totale waarde van de uitstaande leningen in die munt wordt geschat op 34 miljard euro. Alleen Oostenrijk scoort binnen de Europese Unie hoger.

Valutagok met je huis

Commentatoren en politici waarschuwden regelmatig voor de risico’s van hypotheekleningen in vreemde valuta, maar die hadden volgens de Poolse Jan Modaal makkelijk praten. De Poolse middenklasse was de krappe communistische flatjes meer dan zat en spaargeld was beperkt. Nu dreigt voor veel huishoudens echter een koopkrachtramp.

Een derde van de huizen waartegen hypotheken zijn verstrekt was vóór de koersstijging van vorige week al minder waard dan de lening zelf. Daar komt de recente klap nog eens bovenop.

Consumentengroepen zijn rechtzaken aan het voorbereiden tegen banken. De paniek wordt extra gevoed door het feit dat het een verkiezingsjaar is in Polen en politici over elkaar heen duikelen om het op te nemen voor gedupeerde huizenbezitters. De regering van premier Ewa Kopacz op dinsdag een groot onderzoek aangekondigd naar de hypotheekmarkt.

ING-dochter in Polen

Ook ING Bank Slaski, de Poolse dochter van ING, heeft leningen in franken verstrekt, maar volgens een woordvoerster alleen tussen de lente van 2008 en eind 2009. Op het einde van het derde kwartaal van 2014 was de portefeuille voor leningen in Zwitserse frank ongeveer 300 miljoen euro waard, tegenover 3,2 miljard euro aan uitstaande leningen in zloty’s, zo schrijft ze in een reactie.

Voor huiseigenaar Saliewicz is het nog te doen, vooral omdat ze relatief laat is ingestapt. “Ons huis is nog steeds meer waard dan de hypotheek”, zegt ze. Toch houdt ze de valutakoersen scherp in de gaten. “Voor ons zou het pas niet meer lonen als de frank de 7 zloty overschrijdt.” Een onmogelijk scenario? “Nou, niet zo lang geleden werd ons gezegd dat de frank nooit boven de 4 zloty zou uitkomen. En van een hoogleraar heb ik gisteren gehoord dat het einde nog niet in zicht is.”

Oeps! We konden je formulier niet vinden.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl